WANNEER ik Willy Leys ontmoet in zijn woning in Stekene, verontschuldigt hij zich voor wat houtstof op zijn kleren en handen. Even later zie ik het werkstuk dat kort tevoren zijn volledige aandacht opeiste: een prachtig gesculpteerde viool in opbouw.
Willy is hobbyist bouwer van violen en altviolen, en meer. Want hij deed ondertussen ook al flink wat herstellingen aan violen, een mandoline tot zelfs een Oed (of ud), een peervormig snaarinstrument uit het Midden-Oosten. ‘Iemand met Syrische roots kocht één van mijn violen en gaf kort daarna een Oed binnen ter herstelling. Dat bleek een interessante uitdaging waar ik ruim 20 uur aan heb gewerkt.’
Je hoort niet elke dag dat iemand violen bouwt als hobby. Hoe is die interesse gegroeid?
‘Kort voor mijn pensionering zocht ik een hobby om niet in een zwart gat te vallen. Ik kocht een viool met de bedoeling om daarmee te leren spelen in de muziekschool. Maar mijn linkerhand en -arm raakten overbelast door het spelen en uiteindelijk ben ik er mee moeten stoppen.’
Willy beslist dan maar om te gaan leren hoe je zelf een viool bouwt. Hij doorloopt in sneltreinvaart een opleiding bij het centrum voor muziekinstrumentenbouw in Puurs: op tweeënhalf jaar werkt hij de opleiding strijkinstrumentenbouwer/hersteller optie vioolbouw met verve af. Een traject waar doorgaans vijf jaar over gaat. In het laatste jaar, gedurende de cursus ‘reparatietechnieken’, restaureert hij 4 violen terwijl de meeste andere medeleerlingen nog met hun eerste werkstuk bezig zijn. Willy is dan ook gebeten.
Wrakken van violen
‘Via ebay kocht ik eerst wrakken van violen op en maakte die speelbaar. Gaandeweg ben ik volledige instrumenten beginnen bouwen. Dat duurt indrukwekkend lang en er komt wat bij kijken. Om een klankkast van de viool te maken ben ik al gauw 300 uur bezig. De mooie symmetrische tekening van houtnerven bekom ik door speciaal klankhout van esdoorn of fijnspar te splijten, open te plooien en aaneen te lijmen. Nadien wordt de welving van het boven- en onderblad gemaakt en daarna uitgehold tot een dikte van 2,4 mm! Het is geen millimeterwerk maar sub-millimeterwerk. De krul bovenaan de viool waar de snaren worden opgespannen sculpteer ik minutieus met beitel en guts, nadat ik eerst gaten boorde voor de stemsleutels. Dat is echt paswerk en vereist geduld. Dat kan niet rap rap rap.’
Vervolgens wordt de hals voorzichtig aan de klankkast vastgezet en dan kan het lakwerk beginnen nadat alles meerdere malen fijn werd opgeschuurd. Willy kleurt eerst het hout. ‘Dan worden de foutjes en nerven in het hout duidelijker zichtbaar. Dit kan je niet vergelijken met goedkope violen van Chinese makelij: die worden gemaakt met mallen en gespoten, da’s een bandwerkproduct.’
Brandmerk ‘WL’
Willy maakt zo 2 à 3 violen per jaar, signeert ze met het brandmerk ‘WL’ en zet een zegel met jaar en volgnummer op het boven- en onderblad, binnenin de viool. ‘Ik maak de violen vooral voor mezelf, maar sommige verkoop ik ook. Daar vraag ik geen megabedragen voor, ik wil voornamelijk uit de kosten geraken.’
‘Een bezoeker in het rusthuis, waar mijn vrouw en ik vrijwilliger zijn, vernam dat ik vioolbouwer was. Hij had een oude viool, een erfstuk en wou die laten restaureren. De gerestaureerde viool decoreert nu een muur in zijn woning. Bijna ging de eigenaar die viool bevestigen door er een gat door te boren om het aan een haak te hangen. Dat heb ik gelukkig kunnen voorkomen (lacht).’
Iedere viool is uniek
Willy’s instrumenten doorstaan in elk geval de toets van een professionele muzikant, bevestigde een lid van een vooraanstaand Belgisch filharmonisch orkest. ‘Mijn violen hebben zeker kleine foutjes, maar dat maakt ze juist uniek, geeft ze karakter. Twee gelijke violen klinken toch steeds anders, want geen twee stukken hout zijn hetzelfde.’ Ook het hout maakt een verschil. ‘De vermaarde violenbouwer Stradivarius werkte bijvoorbeeld met hout dat maar 3 jaar oud was. Voor de viool waar ik nu mee bezig ben, gebruik ik hout dat ruim 40 jaar oud is.’
Interesse voor de violenbouw van Willy is er. Zo deed hij afgelopen augustus mee aan het ambachtelijk weekend in Stekene. ‘Het was mooi weer en ik kon buiten violen bouwen, onder mijn carport. Tientallen mensen zijn langsgekomen. Bijna alle bezoekers verwonderden zich over de hoeveelheid tijd en werk die er kruipt in het maken van een viool’
Quote:
‘Mijn violen hebben zeker kleine foutjes, maar dat maakt ze juist uniek, geeft ze karakter.’
Willy Leys
